Aslı Murat: Sosyal adalet yoksa, demokrasi de yoktur

Birleşmiş Milletler Genel Kurulu, 26 Kasım 2007'de aldığı kararla 2009’dan itibaren 20 Şubat’ı Dünya Sosyal Adalet Günü olarak kabul etti. Ancak, bu gün sadece bir farkındalık günü değil, devletlerin eşitlik, insan hakları ve sosyal adalet konusundaki anayasal ve uluslararası yükümlülüklerini hatırlaması gereken bir gündür.

“YASALAR VAR AMA UYGULANMIYOR”

Kıbrıs Postası'na konuşan Avukat Aslı Murat, sosyal adaletin hukukun temel ilkelerinden biri olduğunu vurgulayarak, KKTC Anayasası’nın da sosyal devlet ilkesini içerdiğini belirtti. Ancak, mevcut yasal düzenlemelere rağmen uygulamada ciddi eksikliklerin olduğunu söyledi. Murat, “Örneğin, özel sektörde çalışanlar için sosyal güvenlik ve iş güvencesi yetersiz. Kamu sektöründe torpil mekanizmasının yaygın olması, liyakat esasına dayalı fırsat eşitliğini zedeliyor. Kadınlar ve gençler için iş güvencesi ve istihdam olanakları konusunda ciddi sorunlar yaşanıyor” dedi.

Murat, "Topluma verilecek en önemli mesaj, 'Herkes için eşit haklar ve adil bir yaşam talep etmek bir ayrıcalık değil, temel bir insan hakkıdır'" dedi.

“ASGARİ ÜCRET GEÇİM KOŞULLARINA UYGUN DEĞİL”

Murat, sosyal adaletin gelir dağılımındaki eşitlikle doğrudan ilişkili olduğunu vurgulayarak, asgari ücretin geçim şartlarına uygun olmadığını belirtti. “2025 yılında belirlenen ilk asgari ücret, hayat pahalılığının altında kalmıştır. Özel sektörde çalışanların büyük bir kısmı sosyal güvenceden yoksun. Kayıt dışı ve sigortasız çalıştırma hâlâ büyük bir sorun. Üstelik, yerli ve yabancı işçilere farklı asgari ücret uygulanması, modern kölelik anlayışını çağrıştıran bir uygulamadır” ifadelerini kullandı.

“ADALETE ERİŞİM HERKES İÇİN MÜMKÜN DEĞİL”

Avukat Aslı Murat, mahkemelerin iş yükü ve avukatlık hizmetlerinin maliyetleri nedeniyle adalete erişimde de büyük sıkıntılar yaşandığını belirtti. “Mahkemelerdeki yoğunluk nedeniyle davalar uzun yıllar sürüyor. Adli yardım mekanizmaları ise yetersiz. Özellikle düşük gelirli bireylerin hukuki desteğe erişimi oldukça zor” dedi. Murat, bu sorunun çözülmesi için ücretsiz veya düşük maliyetli hukuki yardım mekanizmalarının güçlendirilmesi gerektiğini söyledi.

“ENGELLİ BİREYLER İÇİN ERİŞİLEBİLİRLİK SAĞLANMIYOR”

Murat, KKTC’de engelli bireylerin haklarını koruma konusunda ciddi eksiklikler bulunduğunu belirterek, “Kamuya açık alanlarda erişilebilirlik hâlâ büyük bir sorun. Örneğin, pek çok resmi kuruma tekerlekli sandalyeyle erişim mümkün değil. Toplu taşıma araçları engellilere uygun değil. Kamuda zorunlu engelli istihdam kotası uygulanmıyor” dedi.

Aslı Murat konuşmasına şöyle devam etti:

"Özel gereksinimli çocuk ve bireylerin eğitimleri hususunda ciddi aksaklıklar yaşanıyor.

Toplu taşıma araçları engellilere uygun değil. Engelli rampası olmayan otobüsler, erişimi zorlaştırıyor.

Özel sektörde engelli istihdamı teşvik edilmeli. Kamu sektöründe zorunlu istihdam kotası bile uygulanmıyor.

Bu alanlarda ciddi reformlara ihtiyaç var.

Yasa yapmak yeterli değil, bu yasaların etkin şekilde uygulanmasını sağlamak gerekiyor

- Sosyal güvenlik sisteminin güçlendirilmesi ve özel sektör çalışanlarının haklarının iyileştirilmesi, 

- Adalet sisteminde erişilebilirliğin artırılması ve ücretsiz hukuki destek (adli yardım) mekanizmalarının geliştirilmesi, 

- İş Yasalarının sıkı şekilde uygulanmasını sağlayacak denetim mekanizmalarının oluşturulması, 

- Kadın ve çocuk hakları konusundaki mevcut yasaların uygulanması (TOCED gibi), eksikliklerin giderilmesi ve kurumsal mekanizmanın vakit kaybetmeksizin işletilmesi,

- Engelli bireyler için erişilebilirlik standartlarının zorunlu hale getirilmesi gibi reformlar sosyal adaletin güçlendirilmesine katkı sağlayacaktır."

“KADIN VE ÇOCUK HAKLARI YASALARA RAĞMEN KORUNMUYOR”

Kadın ve çocuk hakları konusunda da yasal düzenlemelerin eksik olduğunu söyleyen Murat, “Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Dairesi hâlâ tam teşekküllü faaliyete geçirilmedi. Kadınların iş gücüne katılımı düşük ve işsizlik oranları erkeklere göre daha yüksek. Çocuk istismarı ve ihmaline karşı yeterli önlem alınmıyor. Şiddeti Önleme ve Danışma Merkezleri derhal faaliyete geçirilmelidir” diye konuştu.

“SOSYAL ADALET OLMADAN DEMOKRASİ OLMAZ”

Sosyal adaletin güçlendirilmesi için hukuki reformların şart olduğunu vurgulayan Murat, şunları söyledi: “Sosyal güvenlik sisteminin güçlendirilmesi, iş yasalarının etkin şekilde uygulanması, adalet sisteminde erişilebilirliğin artırılması ve kadın-çocuk haklarının korunması yönünde ciddi adımlar atılmalıdır. Devlet idaresi sadece güçlülerin değil, dezavantajlı grupların da yanında olmalıdır. Eğer sosyal adalet yoksa, demokrasi de yoktur.”