Milli Eğitim Bakanlığı: Ders kitabı güncelleme çalışmaları, süreklilik arz eden, dinamik bir süreçtir

Milli Eğitim Bakanlığı, öğretim programı geliştirilmesi ve buna bağlı olarak ders kitabı güncelleme çalışmalarının, süreklilik arz eden, dinamik bir süreç olduğuna işaret ederek, ders kitaplarının güncelleme işleminin hiç bir zaman tamamlanacak bir işlem olmadığına işaret etti.

Bu bağlamdan hareketle, kamuoyunda ders kitaplarına yapılan eleştirilerin dikkate alınmak ve değerlendirmek üzere not edildiğini ifade eden bakanlık, buna paralel olarak bire bir uygulayıcı olan öğretmenlerden gelecek görüş ve önerilerle birlikte güncelleme çalışmalarının devam edeceğini kaydetti.

Milli Eğitim Bakanlığı, yazılı açıklamasında, “okullarda okutulan ders kitaplarında yapılan güncellemeler ile ilgili olarak kamuoyunda ortaya çıkan tartışmalar sonrası konuya açıklık getirmek ihtiyacı hâsıl olduğunu" belirtti.

Kitaplarda güncelleme çalışmalarının her yıl rutin olarak yapıldığını belirten bakanlık, geçmiş yıllarda da çeşitli seviye ve düzeydeki kitapların, öğretmenler ve toplumun farklı kesimlerinden gelen görüşler değerlendirilerek düzeltildiğini ve güncellendiğini kaydetti.

Kitapların, çağdaş yaklaşımlar gereği öğretim programlarındaki yaklaşımlar esas alınarak, öğrenci merkezli ve yapılandırmacı bir eğitim yaklaşımı takip edilerek hazırlandığını belirten bakanlığın, konuyla ilgili açıklaması şöyle:

“Yapılandırmacı öğrenme yaklaşımı, öğrenenin kendi yetenekleri, güdüleri, inançları, tutumu ve tecrübelerinden edindikleri ile oluşan bir karar verme sürecidir. Birey öğrenme sürecinde seçici, yapıcı ve etkindir. Her bireyin yaşantısı farklı olduğundan; bilgi bireyden bağımsız değildir. Aynı ortamda aynı dersi dinleyen kişiler, aynı şeyleri anlamazlar. Çünkü bilgi özneldir. Bireyin ön bilgileri, ön yaşantıları, değer ve tutumları vb. birçok etkene bağlı olarak gerçekleşir. Öğrenmenin kontrolü bireydedir. Öğrenmeye öğretmeniyle birlikte yön verir.

Talim ve Terbiye Dairesi 2021 – 2022 ve 2022 – 2023 öğretim yıllarında başlattığı kapsamlı çalışma kapsamında 30’dan fazla okulu ziyaret ederek gerçekleştirdiği odak grup toplantılarında, kitaplar ve öğretim programları hakkında öğretmenlerle görüşmüş ve önerilerini almıştır. Bizzat proje yürütücüleri ve komisyon başkanları ile yapılan görüşmelerde de bazı programlar ile kitap içeriklerinin uyuşmadığı tespiti ortaya konmuştur. Ayrıca Türkiye Cumhuriyeti Talim ve Terbiye Kurulu ile istişare edilerek benzer bir durum tespiti yapılmıştır.

Elde edilen verilerin en önemlisi okullarımızda çok kültürlü bir yapı oluşmasının yarattığı sorunlar olmuştur. Bunun yanında Türkçe kitaplarında özellikle 4’üncü ve 5’inci Sınıf düzeylerinde anlama becerileri (okuma, dinleme) ve anlatım becerileri (konuşma, yazma) dışında ağırlıklı olarak dil bilgisi konularına yer verildiği belirgin olarak ortaya çıkmıştır.

Bunun yanında TEPGEP projesi çerçevesinde üretilen Sosyal Bilgiler programında yer alan öğrenme çıktılarının hazırlanan Sosyal Bilgiler kitaplarında yeterince yer almadığı tespit edilmiştir. Benzer bir durum Matematik Öğretim Programı ile matematik kitapları arasında da görülmektedir.

Bu çalışmalardan elde edilen veriler doğrultusunda 2023 – 2024 yılında İlköğretim okulları ve Ortaokullarda okutulacak ders kitaplarının güncellemesi çalışmaları başlatılmıştır.

65 DERS KİTABI GÜNCELLENDİ

Bu kapsamda 65 ders kitabı ile ilgili olarak çalışmalar yürütülmüştür. Güncellemesi yapılan ders kitapları şunlardır: Hayat Bilgisi 1-3, Sosyal Bilgiler 4-7, Fen ve Teknoloji 4-8, Türkçe 1-8, Matematik 1-8, Bilişim ve Kodlama 6-8, Kıbrıs Tarihi 6-8, Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi 6-8, Sosyal Beceri Eğitimi 1-5.

Bu çalışmalarda yer almak üzere gönüllülük esasıyla, alanında deneyim sahibi, hiçbir ticari kurumla bağlantısı olmayan 16 öğretmen ve 7 uzman seçilmiş ve görevlendirilmiştir.

Yürütülen güncelleme çalışmaları sonucunda yukarıda sözü edilen 65 ders kitabı, ilgili öğretim programları ile uyumlaştırılmış, programlarda yer alan öğrenme çıktılarını destekler şekilde güncellenmiştir. Toplamda yaklaşık 10,000 sayfada, 7,000 görsel gözden geçirilmiştir.

Öğrenme ve öğretmenin dinamik bir süreç olması gibi öğretim programları ve kitaplar da bu sürecin doğal bir parçasıdır. Özellikle öğretim programlarının en önemli öğelerinden birisi izleme ve değerlendirme süreçleridir. Bu süreçlerin sonucunda ders materyallerinde güncellemeye gidilmesi ve değişiklikler yapılması bir gerekliliktir.

Çağdaş yaklaşımlara uygun, toplumun her kesimine eşit mesafede, çok kültürlü, toplumsal cinsiyet eşitliğine önem veren, kapsayıcı, öğrenenin ihtiyaçlarına göre hazırlanan ders materyalleri üretmek birincil önceliğimizdir. Ders kitapları ile ilgili ortaya konan eleştirilere yüksek düzeyde önem vermekteyiz. Bununla beraber kitapların bütünü incelendiği zaman tüm disiplinlerdeki ders kitaplarında her türlü ayrımcılığı reddeden bir anlayışın hâkim olduğu, kadın haklarına özellikle vurgu yapıldığı, dezavantajlı öğrencilere yönelik farkındalığı artırılmasına büyük önem verildiği kolaylıkla görülecektir.

Yukarıda bahsedilenler dışında, elbette ki geçmiş program ve ders materyallerinde olduğu gibi birtakım eksiklikler ve hatalar olacaktır. Bu nedenledir ki öğretim programı geliştirilmesi ve buna bağlı olarak ders kitabı güncelleme çalışmaları süreklilik arz eden, dinamik bir süreçtir. Diğer bir ifadeyle ders kitaplarının güncelleme işlemi hiçbir zaman tamamlanacak bir işlem değildir.

DERS KİTAPLARINA YAPILAN ELEŞTİRİLER DİKKATE ALINMAK VE DEĞERLENDİRMEK ÜZERE NOT EDİLİYOR

Bu bağlamdan hareketle, kamuoyunda ders kitaplarına yapılan eleştiriler dikkate alınmak ve değerlendirmek üzere not edilmektedir. Buna paralel olarak bire bir uygulayıcı olan öğretmenlerimizden gelecek görüş ve önerilerle birlikte güncelleme çalışmaları devam edecektir.

Her zaman olduğu gibi toplumun her kesimi ile görüş alışverişinde bulunma, elde edilen verileri değerlendirme ve işleme kararlılığımız devam etmektedir.”