Canlı ette şaşırtan tablo: Türkiye’de maliyet düşük, fiyat yüksek – KKTC’de tam tersi!

Kurban Bayramı yaklaşırken Türkiye’de ve Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nde (KKTC) açıklanan canlı hayvan fiyatları, dikkat çekici bir tabloyu ortaya koydu.

Türkiye gibi hayvancılık altyapısı güçlü, yem maliyetleri düşük ve işçilik ucuz olan bir ülkede kurban bayramı yaklaşırken canlı hayvan fiyatlarının KKTC’ye kıyasla daha yüksek olduğu ortaya çıktı…

SULAK BÖLGE, UCUZ YEM AMA YÜKSEK FİYAT

Türkiye’nin sulak bölgelerinde yetiştirilen kaliteli kaba yem, silaj, balya ve dane yem fiyatları KKTC’ye göre çok daha uygun.

Üstelik işçilik maliyetleri de görece düşük.

Bu durum, Türkiye’de hayvancılık üretim maliyetlerinin KKTC’den bariz şekilde daha ucuz olmasını sağlıyor.

Ancak ortaya çıkan fiyat tablosu bununla çelişiyor: Türkiye’de kurbanlık canlı hayvanın kilosu 360 TL’ye kadar çıkarken, KKTC’de 300 TL’yi geçmeyen canlı hayvan fiyatları göze çarpıyor.

TÜRKİYE’DE KASAPLIK FİYATLAR KİLOGRAM BAŞINA 360 TL’YE DAYANDI

Türkiye-Antalya Kasaplar Odası’nın 2025 yılı için belirlediği fiyatlara göre:

• Erkek Koyun: 360 TL/kg
• Dana: 350 TL/kg
• Erkek Keçi: 350 TL/kg
• Dişi Küçükbaş: 320 TL/kg
• Düve: 340 TL/kg
• Sığır: 300 TL/kg

Kesim ücretleri ise küçükbaş için 1.500 TL, büyükbaş için 10.000 TL olarak açıklandı.

KKTC’DE MALİYET YÜKSEK AMA FİYATLAR DÜŞÜK

KKTC’de ise üretim maliyetleri çok daha yüksek.

Kaba yem, silaj, işçilik, veterinerlik hizmetleri ve enerji giderleri üreticiyi zorluyor. Fiyatların “zam görmemesi için yapıldığı” değerlendirilen Hayvan Üreticileri ve Yetiştiricileri Birliği ile Kasaplar Birliği’nin ortak kararıyla belirlenen mandıra çıkış fiyatları şöyle:

• Kuzu: 300 TL/kg
• Oğlak: 290 TL/kg
• Tosun: 200 TL/kg
• Besli: 180 TL/kg
• Düve: 170 TL/kg
• İnek: 140 TL/kg

Bu tablo, Türkiye ile KKTC arasındaki “fiyat – maliyet çelişkisini” açıkça ortaya koyuyor.

ÜRETİCİDEN SONRAKİ FİYAT KİMİN ELİNDE?

KKTC’de üretici, hayvanını maliyet + makul kâr ile piyasaya sunuyor.

Ancak tüketici eti hangi fiyattan yiyecek? Burada devreye kasapların fiyatlandırması giriyor.

Uzmanlara göre bir kasabın, aldığı canlı hayvanı kesim, taşıma, saklama ve kâr marjı ile birlikte en fazla 2.2 ila 2.5 katına satması gerekiyor.

Örneğin, mandıradan 300 TL’ye alınan bir kuzu, en fazla 750 TL/kg seviyesinde satılmalı. Ancak bu oran denetlenmediği takdirde, tüketici çok daha yüksek fiyatlarla karşı karşıya kalabilir.

HÜKÜMETE ÇAĞRI: NARH UYGULANACAK MI?

Bu noktada gözler hükümette. Sektör temsilcileri, etin son tüketiciye adil bir fiyatla ulaşabilmesi için ekonomiden sorumlu bakanlığın devreye girmesi gerektiğini vurguluyor. Kasap reyonlarındaki fahiş fiyatların önlenmesi için narh uygulanması ve denetimlerin sıklaştırılması gerektiği belirtiliyor.

KKTC’de üreticinin fedakârlıkla sürdürdüğü hayvancılık faaliyetlerinin, tüketiciye de makul fiyatla yansıması gerektiği fikrinde birleşen üretici ve kasaplar, hükümetin etkin bir fiyat kontrol politikası izlemesini bekliyor.

Öte yandan Narh konulan ürünlerle ilgili düzenleme çağrıları da geliyor. Denetimli mallarda maliyet ve kâr marjının netleşmemesinin ciddi çelişkilere yol açtığı belirtiliyor. Narh konulan mallarla ilgili çalışmalar yapılması gerektiğinin altı çiziliyor.