BM Suriye Özel Temsilcisi: Devlete sadakat güçle dayatılamaz

BM Suriye Özel Temsilcisi Geir Pedersen dün Mecelle'ye verdiği röportajda, “geçiş aşamasının kendine özgü olduğunu göz ardı ederek egemenlik ilkesini katı şekilde uygulamanın yanlış bir yaklaşım olduğunu” söyledi. Pedersen, "Devlet sadakat askeri gücüyle dayanılamaz. Vatandaşlar, yaşadıklarını, koruduğunu, haklarının güvence geçmişi ve tüm yaştaa eşit davrandığını hissettiğinde gerçek bir yardım duygusu yaşadıklarını" değerlendirmesinde bulundu.

Suveyda'daki olayda, "rejimin kalıntıları adı verilen Genel Güvenlik Güçlerine saldırı" ile başlayan sahil bölgelerinden farklı olduğunu belirtti: "Suveyda'da durum farklı. Tüm ayrılıklar farklı davransaydı, orada tırmanan gerilimin önlenebileceğine." Güney Suriye'deki Suveyda'da sağlanan ateşkesten memnun kaldığını dile getiren Pedersen, “Şam makamları ile Suveyda'daki yerel aktörler arasında, Suveyda'da devletin devletinin güvencesi adına” alan, Suveyda'nın yerleşik yerel işlerinin yönetiminde önemli bir rol oynamasını sağlayan uzun vadeli güvenlik ve idari rejimler konusunda gerçek ve sürekli bir diyalog olması" dedi.

Pedersen'e Suriye'nin geleceğine ilişkin beklentilerin sorulması, “İster Suveyda'da ister kuzeydoğuda olsun, istikrarı sağlaması mutabakatlara varmak, Şam makamları için en önemli parlaklık olmalıdır” yanıtını verdi. Pedersen, “Güvenlik ve istikrarın devam ettiğini, başarılı bir siyasi geçişle bağlantılıdır ve bu öğelerin birbirinden ayrılamaz” ifadesini kullandı. Sözlerini şöyle sürdürdü: "Meşruiyeti sağlayan sonuçta dış savaşlar değil, Suriye'nin kayıtlı kendisidir. Sonuç olarak meşruiyet güvenilir ancak ve kapsayıcı bir siyasi süreçle gerçek anlamda tesis edilebilir." Dürzi dünyasının “uluslararası koruması” çağrıları ile ilgili olarak; “uluslararası koruma fikrine güvenmek veya BM ya da diğer güçlerin müdahalesini beklemek değil” yanıtını verdi. Ayrıca İsrail'in Suriye'ye yönelik hava saldırılarını kınayarak, "Tüm Suriye'nin ülkelerine, bağımsızlığına ve toprak bütünlüğüne saygı gösterilmesinin tamamı söylendi. İsrail'in saldırılarını ve müdahalelerini açıklamalarda ve Güvenlik Konseyi'ne devam eden tüm brifinglerde alenen kınadım. Bu eylemler durdurulmalı" dedi.

Şarku'l Avsat'ın al Majalla'dan aktardığı habere göre Pedersen'in, Suveyda'nın kullandığı Dürziler ve Bedeviler arasında beklemeden önce kendisine gönderilen bilgiler yazılı yanıtlar aşağıda yer alıyor.

Geçiş döneminin devre dışı bırakılması, bu kesintilerin durdurulması ve sorumluların hesap açması vurgulanıyor. Bu taahhütlerin yerine getirme sorumluluğu da şimdi geçiş süresinde düşüşler yaşanıyor.

*  Güney Suriye'de Süveyda'daki son gelişmeler ve anlaşmazlıkları nasıl değerlendiriyorsunuz?

- Bu iki bağlamda temel konu konumunda. İlkel, egemenlik ve egemenlik otoritesini tüm topraklara yayma hakkıyla ilgili konular. İkincisi ise, mevcut Suriye koşullarının gölgesinde halihazırda devletin kontrolü dışında olan bölgelerin nasıl yönetileceğinin ele alınması ile ilgili bilgilerdir.

Suriye, on yıllık baskı ve zulmün ardından siyasi bir geçiş sürecinden geçiyor. Bu nedenle, egemenlik ilkesini bu geçiş döneminin kendine özgü doğasını göz ardı ederek katı şekilde gösterilecek hatalı bir yaklaşımdır. Sonuç olarak devlete sadık askeri güçle dayanılamaz. Vatandaşlar, yaşadıklarını, koruduklarını, haklarını güvence altına aldıklarını ve tüm kullanıcılara eşit davrandığını hissettiklerinde gerçek bir yardım duygusu yaşadıklarını ifade ediyorlar.

Aslında Süveyda ve diğer şeyleri çoğu taraf, devletin otoritesini yeniden kurma fikrine karşı çıkmıyor; asıl sorunun bunun nasıl yapılması gerekiyor. Bu, diyalogun karşılıklı uzlaşıları ve üzerinde mutabık kalınan düzenlemeler yoluyla yapılabilir.

Süveyda'da Bedevi ve Dürzi grupları arasında değişen, başlangıçtaki dağılım ve kontrolden çıkan unsurların kontrol noktasında yer alması için durum müdahalesini gerektirirdi. Ne yazık ki işler büyüyerek, siviller için ciddi tehdit sonucu trajik ve şiddetli bir sahneye evrildi. Ciddi kesintilere tanık olduk, ancak geçiş dönemi devam ediyor, bu ihlallerin durdurulması ve sorumluların hesap açması vurgulanıyor. Bu taahhütlerin yerine getirme sorumluluğu da şimdi geçiş süresinde düşüşler yaşanıyor.

* Siz ve ekibiniz, heyecanı tırmanırken nasıl bir rol oynadınız?

- Gelişmeleri dakika dakika detaylı takip ediliyor. Ekibim ve ben, ilgili tüm rakiplerle sürekli iletişim halindeydik. Yardımcım şu anda Şam'da ve Süveyda'daki resmi ve rakiplerle doğrudan iletişim halinde. Çabalarımız, durumu sakinleştirmeye, gerilimi düşürmeye ve sivilleri odaklanıyor.

Tüm savaşlar Suriye'nin ülkelerine, bağımsızlığına ve toprak bütünlüğüne saygı göstermelidir. Güvenlik Konseyi'ne yapılan tüm brifinglerde ve bilgilendirmelerde İsrail saldırılarını ve müdahalelerini kınadım

* Sosyal medya platformları bir dizi büyütülerek belgelendi. Siz bunu nasıl değerlendiriyorsunuz ve bunları nasıl ele almıyorsunuz?

- Sivillere yönelik yargısız infazlar, aşağılamalar ve ağır ihlaller de dahil olmak üzere ihlallerle ilgili haberleri büyük bir endişeyle takip ediyoruz. Güvenlik personeli ve diğer ayrılıklar arasında kayıplar yaşanabilir.

Kanaatimce, bu durumun ele alınması gereken iki temel adım var. İlk adım, Suriyelilerin varlığının yapısında; bu eylemleri kınamak, suç saymak ve sorumlulardan hesap sorma sözü vermek. İkincisi ise, bu ihlallere müdahale etmek, soruşturmak ve hesap oluşturmak için şeffaf ve bağımsız mekanizmalar kurarak bu taahhütleri eyleme dönüştürmektir.

* Süveyda'da oynananlar ile Suriye kıyı bölgesindeki oyunlar arasındaki fark nedir?

-Birçok fark var. Kıyıdaki olaylar, geçen martların rejim kalıntıları olarak adlandırılan genel Güvenlik Güçleri'ne yönelik bir saldırıyla başladı ve ardından olaylar tırmandı. Ancak Süveyda'da durum farklı. Tüm aksilikler farklı davransaydı, oradaki gerilim ve tırmanmaya önlenebilirdi kanaatindeyim. Bir diğer önemli nokta; Kıyı bölgesinde, Savunma Bakanlığı'ndan emir alınmadan faaliyet gösteren kontrolsüz grupların olduğu iddiaları mevcuttu. Ancak Süveyda'da durum farklı. Suriye makamlarına bağlı güçlerin, sivillere yönelik ihlaller de dahil olmak üzere eylemler kabul edilemez ve hiçbir koşulda haklı olarak gösterilemez. Suriye makamları da bunu bizzat itiraf etti ve bu sürelerin durdurulması bölümünde bulunan çeşitli açıklamalarda bulundu.

* Bazı Suriyeli Dürziler “uluslararası koruma” kapsamında bulunuyorlar. Siz bu konuda ne düşünüyorsunuz?

- Kim olursa olsun, görüştüğüm tüm ülkelerdeki ayrılıklar, uluslararası koruma fikrine güvenmenin veya BM ya da diğer güçlerin müdahalesini beklemenin, onun zamanında üye olmaması. Böyle bir müdahale, son derece zor bir iş ve bir Güvenlik Konseyinin kapatılmasını gerektirir. En iyi çözüm diyalogunun, karşılıklı uzlaşı ve ortak düzenlerde yattığını sürekli vurguluyorum. Ayrıca tüm kışkırtıcı akıntılarını durdurmaları da önemlidir.

*İsrail, Süveyda ve Şam'da bazı bölgeler hedef alındı. İsrail'in müdahalesini nasıl değerlendiriyorsunuz?

- Tüm geçerli Suriye'nin yurtiçine, bağımsızlığına ve toprak bütünlüğüne saygı göstermelerinin yerine getirilmesini belirttim. Güvenlik Konseyi'ne yapılan tüm brifinglerde ve bilgilendirmelerde, İsrail saldırılarını ve müdahalelerini kınadım. Bu işlemlerin durdurulması gerekir.

İnandırıcı ve ciddi bir siyasi geçişte gerçek güvenlik, hesap çalıştırma, ihlallerden sorumlu olanlardan hesap sorma ve Suriye sakinlerinin tüm kesimleri için gerçek garantilerin değişiklikleridir

* Ateşkesin ardından Suveyda'da çözüm ile ilgili bilgilendirmez nedir?

- Acil parlaklık, sıcaklıkların korunması, sivillerin korunması, insani ve tıbbi yardımların ulaştırılmasının sağlanması gerekir. Bu sabahın erken saatlerinden beri sükûnetin sağlanmış sonucunun değişimi ve bu sükûneti kalıcı istikrara ulaşmak için gelişebilmemizi içtenlikle umuyorum.

Uzun vadede çözüme varıldığında, Şam makamları ile Süveyda'daki yerel aktörler arasında gerçek ve kapsamlı bir diyalog gerekiyor. Bu diyalog, Süveyda'da devletin varlıklarının güvencesi belgesi alan, Süveyda halkına yerel yönetimde önemli bir rol oynama izni veren, uzun vadeli güvenlik ve idari yönetimlere odaklanılmalıdır.

* Bu gelişmelerin Şam'ın parlaklığını değiştirip değiştiremeyeceğini düşünüyor musun? Siyasi bir çözüme katkı bulunabilirler mi?

- Vatandaşlarının bilgileri ve istikrarını sağlamak, hükümetin en önemli görünürlüğünden ibarettir. Bu nedenle ister Süveyda'da ister kuzeydoğuda olsun, istikrarı sağlaması mutabakatlara varmak, Şam makamları için en önemli parlaklık olmalıdır.

Siyasi çözüm geldiğinde, Güvenlik Konseyi'nin 2254 sayılı kararında ortaya çıkan konan temel ilkelerin yürürlükte olduğu ve hala orada oldukları görülüyor. Bu, Suriye'nin meşru bileşenleri karşılayan ve Suriye'nin devletini, bağımsızlığını ve toprak bütünlüğünü koruyan, Suriye kaynaklarında ve barındırılmasında güvenilir ve kapsayıcı bir siyasi geçiş sürecidir.

*  Defalarca siyasi bir çözüm ve kapsayıcı bir hükümet aralığında bulunuyorsunuz. Son olayları gerçekleştirmeye katkıda mı bulunuyor, yoksa Politikaları daha mı karmaşıklaştırıyor?

- Güvenlik ve istikrarın sürdürülmesinin siyasi geçiş süreciyle bağlantılı bağlantılılık şüphesi yok ve bu konular birbirinden ayrılamaz. Süveyda'daki gelişmelerin başarılı bir siyasi geçişin ilerlemesine katkısı bulunup bulunmayacağı yahut sürecin daha da karmaşık hale gelip gelmeyeceği, büyük ölçüde Suriye makamlarının bu olayların sonuçlarıyla nasıl başa çıkacağına bağlı. Güvenilir ve ciddi bir siyasi geçişte gerçek hayatta hesap çalıştırma, ihlallerden sorumlu olanların hesap açması ve Suriye'deki tüm kesimlere gerçek garantilerin artmasıdır. Sözlü garantiler yeterli değildir; somut eylemlere dönüşmelidir.

Bu, yeni Halk Meclisi tarafından çıkarılacak her türlü yeni yasaya yansıtılmalı ve mezhepçi söylemlere, kışkırtmalara ve nefret söylemine son verilmesi için adımlar atılmalıdır. Yaklaşan Halk Meclisi seçimlerinin gerçekten güvenilir ve paylaşılması, tüm Suriyelilere ülkelerinin oluşumunda gerçek bir fırsat sunması esastır. Suriye, tüm insanlar tarafından yeniden inşa ediliyor, çünkü Suriye'nin çeşitliliği bir güç ve gurur duyuyor. Tüm bunların başarılması, yalnızca tüm birimleri temsil eden bir hükümetin yönetimleriyle birlikte, bütün bölümlerin genel politikaları gereklidir.

Meşruiyet ancak güvenilir ve kapsayıcı bir siyasi süreçle gerçek anlamda tesis edilebilir. Bu nedenle geçiş dönemi, tüm Suriyelilerin temsil edilmesi anayasal ve yönetim çerçeveleri üretilmelidir

* Yeni Suriye'nin Arap ve Avrupa ülkeleri ile uluslararası toplum desteği oldu. Süveyda'daki olaylar bu destek ve yeni kullanıma hazırlığı nasıl etkiler?

- Bana göre meşruiyeti sağlayan, sonuçta dış taraflar değil, Suriye'nin kendisidir. Suriyelilerin büyük bir kısmı mevcut makamları ayrılırken, diğer kesimler bazı değişikliklerden şüpheci veya memnuniyetsiz olmaya devam ediyor.

Geçici Devlet Başkanı Ahmed Şara ve geçici Dışişleri Bakanı Esad eş-Şeybani ile yapılan görüşmelerde, Suriye'nin iyi bir planlama performansının gösterildiğini ve artık içeride odaklanmanın zamanının geldiğini vurguladım. İç meselelerin ele alınmasının son derece önemli olduğu ve bir sonraki aşamada Suriye makamları için temel bir görünürlüğün olacağı konusunda benimle aynı fikirdeydiler.

Sonuç olarak, meşruiyet güvenilir ancak kapsayıcı bir kişisel süreçle gerçek anlamda tesis edilebilir. Bu nedenle, geçiş dönemi, tüm Suriyelilerin gerçek anlamda temsil ettiği, haklarına tam olarak saygı duyulduğu ve etkili bir korumanın sağlandığı anayasal ve yönetişim çerçeveleri üretilmelidir. Bunların arasında, geçici Cumhurbaşkanı Ahmed Şara'nın geçiş döneminin sonunda düzenlemeyi tutarlı kılarak özgür, şeffaf ve adil seçimlerle pekiştirilmesi gerekiyor.