Kuzey-Güney Kıbrıs arasında %17’lik makas: Suçlu regülasyonlar

Kuzey Kıbrıs ile Güney Kıbrıs arasındaki fiyat farklarının temelinde yalnızca döviz kuru değil, “regülasyon farkı” da bulunuyor.

Yapılan hesaplamalara göre Kuzey’de uygulanan vergi, fon ve ek mali yükümlülükler nedeniyle regülasyon farkı yüzde 17 seviyesine ulaşıyor. İş insanları bu durumdan şikâyetçi.

Konuyu katıldığı bir tv programında da iş dünyası adına dillendiren Ticaret Odası Başkanı Turgay Deniz, “bu regülasyon farkı kabul edilebilir değil” dedi.

“Regülasyon”, devletlerin piyasalarda düzenleme yapmak amacıyla koyduğu kuralların tümüne verilen genel bir isim olmakla birlikte; bu düzenlemeler, doğrudan vergiler (örneğin KDV), dolaylı fonlar, harçlar veya çeşitli kamu gelirleri şeklinde tüketicinin cebine yansıyor. Bir mal veya hizmetin fiyatı, yalnızca arz-talep dengesiyle değil, aynı zamanda bu regülasyonların yüklediği ek maliyetlerle belirleniyor.

YÜKSEK KDV VE FONLAR

Kuzey Kıbrıs’ta birçok temel ürün ve hizmette KDV oranı yüksek tutulurken, ayrıca çeşitli fon kesintileri fiyatların üzerine biniyor. Örneğin, Akaryakıtta Fiyat İstikrar Fonu (FİF), gıdada çeşitli fonlar ve yüksek KDV, elektrik ve telefon faturalarında ek kesintiler.

Bu kalemler bir araya geldiğinde, tüketici Güney Kıbrıs’a göre yaklaşık %17 daha fazla ödemek zorunda kalıyor.

GÜNEYDE AB STANDARTLARI, KUZEYDE FONLAR

Güney Kıbrıs ise Avrupa Birliği’nin ortak KDV sistemine ve tüketici koruma regülasyonlarına tabi…

Buradaki vergi oranları AB uyum politikaları çerçevesinde belirleniyor ve ek fon yükleri Kuzey’e kıyasla çok daha sınırlı.

Bu nedenle aynı ürünü Güney’de daha düşük fiyata bulmak mümkün oluyor.

TÜKETİCİNİN CEBİNE YANSIYAN FARK

İki taraf arasındaki %17’lik regülasyon farkı, günlük yaşamda ciddi etkiler yaratıyor. Market alışverişi yapan bir tüketici, Kuzey’de aynı ürün için sepet bazında 100 TL yerine 117 TL ödeyebiliyor.

Özellikle temel gıda fiyatlarındaki fark, hane halkı bütçesini daha da zorluyor.

Ekonomi uzmanlarına göre, Kuzey Kıbrıs’ta fon ve vergi yükünün şeffaflaştırılması, fiyatlardaki yapay artışın önüne geçebilir. Güney ile arasındaki farkın sadece kurdan değil, regülasyonlardan da kaynaklandığının altı çiziliyor.