İktisatbank piyasa analizi: ABD'de kapanma krizi derinleşiyor; altın zirvede, gözler ADP ve İTO verilerinde

İktisatbank'ın 1 Ekim 2025’e ilişkin Günlük Piyasa Analiz ve Yorumu şu şekilde:

ABD'de bütçe krizi nedeniyle -1981’den bu yana 16. kez- hükûmetin kapanmasına saatler kaldı. Senato’da geçici finansman tasarısı yeterli oyu alamayınca, bugün itibarıyla devlet daireleri zorunlu hizmetler dışında faaliyetlerini durduracak. Demokratlar sağlık desteklerinin bütçeye eklenmesini isterken, Cumhuriyetçiler bunu reddediyor. Uzlaşma olmaması, milyonlarca çalışanın maaş alamaması ve hizmetlerde ciddi aksama anlamına geliyor.

Geceyi hafif de olsun yükselişle tamamlayan ABD borsaları, Senato’nun geçici bütçe tasarısını reddetmesi ardından bu sabah vadeli işlemlerde kırmızılara büründü. Aylık bazda bakılırsa, en büyük 500 şirketin işlem gördüğü S&P500 endeksi %3,5 yükselişle 2010'dan bu yana en güçlü Eylül performansını sergiledi. Nasdaq’ın %5,6 yükselişi dikkat çekerken, Dow %1,9 kazanç sağlayarak 2019’dan bu yana en iyi Eylül getirisine imza attı. Çeyreklik bazda ise S&P500 %7,8 ile 2020’den bu yana en güçlü üçüncü çeyreğini yaşadı. Nasdaq %11,2  yükselişle 2010’dan bu yana en iyi üçüncü çeyrek performansını kaydederken, Dow da %5,2 oranında artışla güçlü bir kapanış yaptı.

Yeni gün ay ve çeyrek başlangıcında, Pasifik'in diğer ucunda da temkinli bir seyir görüyoruz. Gösterge endeks Tokyo borsası %1,2 düşerken, geniş tanımlı Topix endeksinde ise düşüş %1,7 oldu. Japonya’da bu sabah açıklanan verilere göre, imalat sektörü Eylül ayında son altı ayın en hızlı daralmasını kaydetti. Çin’den gelen zayıf talep ve ABD tarifeleriyle bağlantılı olarak yeni siparişler sert düşerken, ihracat da geriledi. Nikkei endeksinin önceki çeyreği %11 ralli yaparak tamamladığını not edelim. Güney Kore borsası %0,7 yükselerek son çeyrekteki %11,5’lik kazançlarını genişletirken, bu artış, eylül ayında ihracatın son 14 ayın en hızlı temposuna ulaşmasından kaynaklandı. Tayvan borsası ise %1,3 değer kazandığını görüyoruz. Haber akışında, Tayvan'ın, Washington’un yarı iletken üretiminin yarısının ABD’de yapılmasını öngören anlaşmayı kabul etmeyeceklerini açıklaması etkili oldu. 

ABD'de hükûmetin kapanmasına saatler kala, vadeli kontratlar, Ekim ayında Fed’in faiz indirme olasılığını %96’ya yükselirken, Aralık beklentisi de %74 seviyesine yükseldi. Trump bazı federal işçileri geçici de olsa işten çıkarmak zorunda kalacaklarını belirtmesi, faiz indirim beklentilerini arttırdığını görüyoruz. Petrol fiyatları, üst üste iki gün süren sert değer kayıpların ardından bu sabah yatay seyretti. OPEC+’ın gelecek ay daha büyük bir üretim artışı planlayabileceği ihtimaliyle neredeyse üç günde Brent cinsi ham petrol fiyatları 71 dolarda 66 dolar seviyesine kadar geriledi. Petrolün gerilemesi, enerji ithalatçısı olan Türkiye ve KKTC için iyi bir haber.  

Dün çeyrek dönem sonu olması nedeniyle özellikle kıymetli madenler cephesinde büyük bir volatilite yaşandı. Hâliyle, tıpkı bizim izlemek istediğimiz stratejiye paralel, dönem sonunda kâr realizasyonu isteğinin bir parçası olarak, dün sabah saatlerinde 3,871 dolar seviyesine kadar yükselen altının ons fiyatı, gün içerisinde neredeyse 100 dolar kadar gerileyerek 3,792 seviyesine kadar geri çekildi. Benzer bir şekilde, gümüş cephesinde, 47 seviyesinin üzerinde başlayan gerileme, 45,78 dolar seviyesine kadar devam etti. Çeyrek dönemin sırasıyla 3,858 ve 46,67 dolardan kapanması ardından bu sabah kıymetli madenlerin tekrar yönünü yukarıya çevirdiklerini görüyoruz. Altın sabah saatlerinde 3,875 dolar ile yeni bir rekor kırarken, gümüş ise 47,55 dolar ile tüm zamanların zirvesinin 2,5 dolar gerisinde yer alıyor. Yükseliş isteğinin devam etmesini bekliyoruz. Gümüş bu kadar yol gelmişken, 48-50 dolar bandından bulunan Çanakkale geçilmez seviyesini mutlaka test edeceğini düşünüyoruz. Seviyesinin geçilmesi durumunda ise, emniyet kemerlerini sıkıca bağlamak gerekiyor!  

ABD'de hükûmetin kapanmasına saatler kala, ABD ekonomisinin sağlığı hakkında en iyi ipuçlarını verdiğine inanılan tarım dışı istihdam raporunun Cuma günü yayınlanmayacağı görüşünden hareketle, bugün açıklanacak ADP özel sektör istihdam verisinin daha da bir önem kazandığını düşünüyoruz. Reuters anketine göre, özel sektörde 50 bin kişilik sınırlı bir istihdam artışı bekleniyor. Dün açıklanan verilere göre ise, Ağustos ayında iş ilanlarının sınırlı artış gösterirken, işe alımların yavaşladığını ve tüketici güveninin beklentilerin üzerinde düştüğünü gördük. Dolar endeksi üç günlük kaybın ardından yeni çeyreğe yatay bir başlangıç yaparken, 10 yıllık gösterge tahvil getirisi ise %4,15 ile önemli bir değişiklik göstermedi. Kripto cenahında ise 108bin destek bölgesinden bir kez daha zıplayan bitcoin, 114bin dolar seviyelerinde salınmaya devam ediyor. 

Türkiye cephesinde ise dün açıklanan makroekonomik veriler yakından takip edildi. TÜİK verilerine göre, mevsim etkisinden arındırılmış seriye göre işsizlik oranı bir önceki aya göre 0,4 puan artarak %8,5 oldu. İş bulma ümidini kaybedenlerden ya da zamana bağlı eksik istihdamı gösteren geniş tanımlı atıl işgücü, Ağustos ayında %29,7 değerini aldı. İşgücü piyasasında zayıflama eğilimi görülürken, Türk-İş'in hazırladığı Eylül ayı Açlık ve Yoksulluk Sınırı raporuna göre, Ankara’da yaşayan dört kişilik bir ailenin sağlıklı, dengeli ve yeterli beslenebilmesi için yapılması gereken aylık gıda harcaması tutarı (açlık sınırı) 27,970 TL’ye, gıda harcaması ile giyim, konut (kira, elektrik, su, yakıt), ulaşım, eğitim, sağlık ve benzeri ihtiyaçlar için yapılması zorunlu diğer aylık harcamalarının toplam tutarı ise (yoksulluk sınırı) 91,109 TL’ye yükseldi. Bekâr bir çalışanın ‘yaşama maliyeti’ aylık olarak 36,304 TL’ye yükselirken, asgari ücretin net 22,105 TL olduğunu ve yakın vadede bir düzeltme beklentisi olmadığını not edelim.

Raporun alt kalemlerinde, Ankara’da yaşayan dört kişilik bir ailenin gıda için yapması gereken asgari harcama tutarındaki artış bir önceki aya göre %3,17 oranında gerçekleşti. Türk-İş verileri ardından bugün İTO tarafından açıklanacak verileri takip edeceğiz. Özellikle Ankara'da gıda enflasyonunun yüksek düzeyde gelmesi, Cuma günü açıklanacak resmî veriler üzerinde bir miktar yukarı yönlü risk oluşturduğunu not edelim. 

Öte yandan, Türkiye'de zayıf büyüme hızının bir yansıması olarak, Ağustos ayında dış ticaret açığı geçen yılın aynı dönemine göre %16 daralarak 4,2 milyar dolar ile son dönemin en düşük seviyesinde gerçekleşti. Türk mali piyasalarındaki göreceli olarak 'tatsız' hava dün de korundu. Siyasî ve hukukî belirsizliklerin kafaları kurcalamasının yanı sıra, Eylül ayı enflasyonunun yüksek gelebileceği endişesi de bu eğilimde etkili oldu. BIST100 ana endeksi düşüşünü üçüncü güne taşırken, USDTRY kuru 41,60 seviyesine yaklaştı. CDS risk primi yatay kalırken, tahvil faizlerinin getirilerinde ise bir miktar da olsa düşüş dikkat çekti. Altının gram fiyatı 5,170 TL, gümüşün gram fiyatı ise 63 TL seviyesine gelerek yeni bir rekor kırdı!

Mali piyasaların gündeminde bugün Türkiye, Almanya, Euro bölgesi ve ABD'de büyümenin öncü göstergesi olan imalat PMI verileri takip edilebilir. Yukarıda da değindiğim üzere, İTO enflasyon verisi ile ABD ADP özel sektör istihdam raporu önem arz ediyor.

İktisatbank Günlük Piyasa Analiz ve Yorumu 1 Ekim Çarşamba