Karma oy yeniden komitede: Şimdilik sonuç yok

Karma Oyun kaldırılmasına ilişkin KKTC Cumhuriyet Meclisi’ndeki ilgili komiteye geri çekilen tasarı görüşmeleri yeniden başladı.

Hükümet, karma oy uygulamasının kaldırılması için Seçim ve Halkoylaması Yasası’nda değişikliğe gidilmesine ilişkin tasarıyı meclis yasama döneminin son günü genel kurula getirmiş ancak oylama hükümet içi nisaba takılmıştı.

Öte yandan ana muhalefet partisi de bu konuda meclis dışı partilerden usulen görüş alındığı yönünde itirazlarda bulunmuştu.

UBP milletvekili ve Genel Sekreteri Oğuzhan Hasipoğlu'nun önerisi ile gündeme gelen Cumhuriyet Meclisi, Hukuk, Siyasi İşler, Dışilişkiler ve Savunma Komitesi'nde görüşülmeye başlanan söz konusu değişiklik ile ilgili komitede henüz bir gelişme yok.

İlk toplantının "sonuçsuz" kaldığı öğrenildi. 

Değişikliğe göre, “Tek Bölge sistemi” devam edecek. "Parti içi tercih" de korunacak.

Kıbrıs Postası’nın edindiği bilgiye göre önceki gün toplanan komitede söz konusu değişikliklerle ilgili bir sonuca varılamadı.

Komitede görüşmeler sürecek.

Ülkemiz parti içi araştırmalara göre seçmenler arasında karma oy kullanmayanların yüzde 70’i aşan büyük çoğunluğu “karma oyun kaldırılmasına” karşı.

Komite toplantısına davetli olarak Başbakanlık, KKTС Başsavcılık, Yeniden Doğuş Partisi, Demokrat Parti, Yeni Kıbrıs Partisi, Toplumcu Demokrasi Partisi ve Bağımsızlık Yolu Partisi’nden yetkililer katılarak konu ile ilgili görüşlerini komiteye sundu.

YENİ DÜZENLEMENİN OLASI ETKİLERİ

Karma oyun kaldırılmasıyla birlikte seçimlerde partilerin stratejileri de değişecek.

Özellikle bağımsız adayların veya partiler arası tercih yapan seçmenlerin etkisinin azalması, büyük partilerin lehine bir sonuç doğuracak. Ayrıca, değişikliğin yürürlüğe girmesi halinde seçmenlerin oy verme alışkanlıklarında köklü değişiklikler yaşanması bekleniyor.

Seçim sistemine yönelik bu düzenleme, önümüzdeki günlerde Meclis’teki görüşmelerin ardından netlik kazanacak. Ancak şu an için görünen o ki, KKTC’de uzun yıllardır uygulanan karma oy sistemi, siyasi gündemdeki en sıcak konulardan biri olmaya devam edecek.

KARMA OY SİSTEMİ NEDİR?

Karma üyeli nispi temsil sistemi, seçmenlerin iki oya sahip olduğu bir seçim sistemidir.

Seçmenler, oylarının ilkiyle yaşadıkları dar bölgeyi temsil edecek vekili, ikincisiyle ise bir partiyi seçerler. Karma üyeli nispi temsil sistemde sandalyelerin bir kısmı nispi temsil sistemiyle, kalan kısmı ise genellikle Tek İsimli Tek Turlu Sistem ile belirlenmektedir. Çoğunluk sistemiyle oluşan orantısızlıklar, nispi temsil üzerinden belirlenen sandalyelerin ilgili partilere verilmesi yoluyla giderilmeye çalışılmaktadır.

Parlamentodaki sandalyeler ilk olarak dar bölgelerde seçilen adaylar, ardından da partilerin ulusal veya bölgesel olarak aldıkları oy oranına göre dağıtılır. Ulusal veya bölgesel olarak seçilen vekiller, Parti listeli nispi temsil sisteminde olduğu gibi, seçim öncesinde belirlenen parti listelerinden seçilirler.

Karma üyeli nispi temsil, parlamentodaki sandalyelerin partilerin oyuna orantılı olarak, dar bölgelerde oluşabilecek orantısızlığı önlemek amacıyla dağıtılması yönüyle paralel sistemlerden ayrılır.

Uygulanan sistemin özelliklerine göre, parlamentodaki sandalye dağılımının ulusal oy dağılımına orantılılığı değişebilir ancak orantısızlığı önlemek için çeşitli düzenlemelerin yapıldığı bir sistemde, eş sayıda oy almış iki parti, kazandıkları dar bölge vekillerinin sayısı fark etmeksizin, parlamentoda eşit sayıda sandalyeye sahip olurlar.

NASIL ÇALIŞIR?

Mevcut sistemde seçmenler, oy pusulasında üç farklı şekilde tercih yapabiliyor:

Parti Mühürü: Seçmen sadece bir partiye oy vererek o partinin tüm adaylarını destekleyebilir.

Mühür+Karma: Seçmen, bir partiye mühür basıp, aynı zamanda o partinin içindeki bazı adayları özellikle işaretleyebilir.

Tam Karma: Seçmen, farklı partilerden adayları belirli bir sayı sınırı içinde seçebilir. Örneğin, her seçim bölgesinde belirlenen kontenjan kadar adaya oy vererek, meclise farklı partilerden isimlerin girmesine katkı sağlayabilir.

Karma oy sistemi, seçmene daha fazla özgürlük tanıdığı için demokratik temsili güçlendiren bir yöntem olarak görülür.

Özellikle belirli bir partiye tam destek vermek istemeyen ancak bazı adayları güçlü bulup desteklemek isteyen seçmenler için önemli bir seçenek sunar.

Ancak bu sistemin karmaşıklığı nedeniyle oy sayım süreçlerinde zorluklar yaşanması, seçmenlerin hata yapma olasılığının yüksek olması ve siyasi partiler arasındaki dengeleri değiştirmesi gibi nedenlerle zaman zaman eleştirilmekte…