Pahalılığın perde arkası: Hal Yasası uygulanmıyor, denetim yok

Kıbrıs Türk Amme Memurları Sendikası (KTAMS) ve Kıbrıs İşçi Emekçileri Federasyonu (KİEF) Başkanı Güven Bengihan, Hal Yasası’nın 2 buçuk yıl önce Cumhuriyet Meclisi’nden oybirliğiyle geçmesine rağmen hâlâ yürürlüğe girmediğini hatırlattı. Bengihan, yasanın sebze ve meyve ticaretinin kayıt altına alınması, kalite standartlarının korunması ve hem üretici hem de tüketicinin haklarının güvence altına alınması için hazırlandığını belirtti.

Bengihan, “Yasanın yürürlüğe girmesinin önündeki engel, piyasayı elinde tutan birkaç tüccarın sınırsız kâr hırsıdır” diyerek tüccarları suçladı. Ayrıca, “Etiket, Tarife ve Fiyat Listeleri Tüzüğü”nün de uygulanmadığını vurgulayan Bengihan, hükümetin denetim yapmadığını ve tüccarların keyfi fiyat belirlediğini ifade etti.
“UBP-DP-YDP Hükümeti üretici ve tüketicinin değil, tüccarların çıkarlarını koruyor” diyen Bengihan, mevcut ekonomik yönetimin halk yararına icraat ortaya koymadığını savundu.

TÜCCARLARDAN YANIT: “SUÇLU BİZ DEĞİLİZ, TARIM BAKANLIĞI”

Kıbrıs Türk Sebze ve Meyve Toptancılar Derneği (KIBSEM) ise Bengihan’ın açıklamalarına sert yanıt verdi. Dernek, Hal Yasası’nın uygulanmamasından sorumlu olmadıklarını belirterek, iddiaları “mesnetsiz ve talihsiz” olarak niteledi.

KIBSEM açıklamasında, yaş sebze ve meyve fiyatlarındaki artışların Tarım Bakanlığı’nın üretici baskıları altında uyguladığı kotalı izin sistemi nedeniyle yaşandığı savunuldu. Derneğe göre bu sistem, rekabeti zayıflatıyor ve tüketici fiyatlarının yükselmesine neden oluyor.

“Üreticinin ayakta kalması elbette önemlidir; ancak tüketici ve esnaf göz ardı edilmemelidir. Bu memleket hepimizindir” denilen açıklamada, yanlış yönetim ve piyasa müdahaleleri nedeniyle sebze-meyve ticaretinin bir kısmının Güney Kıbrıs’a kaydığı da ifade edildi.

ZİRAAT MÜHENDİSLERİ: “PAHALILIĞIN NEDENİ TÜCCARLARIN ÇİFT FİYAT UYGULAMASI”

KIBSEM’in açıklamalarına bu kez Ziraat Mühendisleri Odası Başkanı Erkut Uluçam yanıt verdi. Uluçam, sebze ve meyve fiyatlarındaki pahalılığın nedeninin Tarım Bakanlığı’nın kotalı izin sistemi değil, KIBSEM üyelerinin çift fiyat listesi uygulamaları olduğunu söyledi.

Uluçam, örnek olarak sarı fasulyede üreticiye 138 TL ödenirken, aynı ürünün markette 200 TL’ye satıldığını belirtti. “Bu fark doğrudan tüketiciye yansıyor” dedi. Ayrıca ithalatın fiyatları düşüreceği iddiasını da eleştiren Uluçam, “İthal elma Mersin halinden 36 TL’ye alınıp markette 100 TL’ye satılıyor” diyerek fiyat farklarının boyutuna dikkat çekti.

Ticaret Dairesi verilerine göre KIBSEM üyelerinin yılda 20 milyon dolar değerinde sebze ve meyve ithal ettiğini belirten Uluçam, “Hal Yasası’nın uygulanmasıyla tüm bu süreç şeffaf şekilde kayıt altına alınmalı” dedi.

Uluçam ayrıca, KIBSEM’in “rekabet yok” açıklamasını samimi bulmadığını belirterek, “Kaçakçılıktan yakalanan üyelerine yaptırım uygulamayan bir derneğin fiyat istikrarı çağrısı inandırıcı değildir” ifadelerini kullandı.

DENETİM EKSİKLİĞİ TÜKETİCİYİ EZİYOR

Üç kurumun karşılıklı açıklamaları, Hal Yasası’nın hayata geçirilmemesinin piyasada ciddi bir boşluk yarattığını gösteriyor. Tüccarlar, üreticiler ve kamu otoriteleri arasındaki bu çekişme, denetim eksikliğini derinleştirirken, sonuçta tüketiciye yüksek fiyat olarak yansıyor.

Uzmanlar, yasa ve tüzüklerin bir an önce yürürlüğe girmesi ile etkin denetim mekanizmaları oluşturması gerektiği konusunda hemfikir. Aksi takdirde, hem üretici hem de tüketici kaybetmeye devam edecek.