Kıbrıs'a ait kelimeler dijital sözlükte: Cylingo sözcükleri arşivleyerek, ortak kültürü yaşatıyor!

Kıbrıs’ta konuşulan diller ve ağızları korumak ve tanıtmak amacıyla hayata geçirilen Cylingo projesi, özellikle gençlerin adanın zengin dil mirasını öğrenmesini kolaylaştırmayı hedefliyor. İnternet üzerinden erişilebilen platform, Kıbrıs’ta konuşulan dilleri, sözcükleri ve ağızları interaktif içeriklerle dijital ortamda yaşatmayı amaçlıyor.

Platform, iki topluluk arasında dil aracılığıyla iş birliğini ve karşılıklı anlayışı güçlendirmeyi, Kıbrıs kültürünün ortak geleceğe taşınmasını da hedefliyor. Kullanıcılar, Instagram, X, Facebook ve web sitesi üzerinden geri bildirimde bulunarak projenin geliştirilmesine katkı sağlayabiliyor.

Cylingo’nun kurucu ortakları Uğurcan Karşılı ve Doruk Ekingen, projeyi Kıbrıs Postası’na anlattı.

CYLİNGO NEDİR?

Sitenin kurucu ortaklarından Uğurcan Karşılı, Cylingo’nun Kıbrıs Türkçesi ve Kıbrıs Rumcası gibi tüm Kıbrıs ağızlarındaki kelimelerin bir araya getirildiği dijital bir sözlük olduğunu, bunun yanı sıra Kıbrıs ağzı ve kültürünü teşvik etmeye çalışan bir web sitesi olduğunu anlattı.

Diğer kurucu ortak Doruk Ekingen ise arşiv niteliği taşıyan bu sitenin, aynı zamanda arşiv olmanın ötesine geçerek bir araştırma platformuna dönüştüğünü, insanların gerek mesajlarla gerekse sistem üzerinden bu araştırmalara katkı koyduğunu söyledi. Edebiyatçılarla birlikte Kıbrıs Türkçesi, Kıbrıs Rumcası, Maroni ağzı ve son olarak da “gurbetlerin” konuştuğu dili incelediklerini vurgulayan Ekingen, Cylingo'nun binlerce yıldır kayıt altına alınmayan dilleri kayıt altına almaya çalışan bir proje olduğunu ifade etti.

Cylingo'nun ne olduğunu tek cümleyle özetleyen Karşılı, “Cylingo'nun araştırma, arşivleme ve teşvik etme amaçlı bir platform" olarak tabir edilebileceğini vurguladı.

DORUK EKİNGEN: 2 TOPLUM PEK ÇOK ORTAK LATİNCE, İTALYANCA VE FRANSIZCA KELİME PAYLAŞIYOR

Rumca ile Yunanca arasındaki farkın, Kıbrıs’ta konuşulan Türkçe ile Türkiye’de konuşulan Türkçe arasındaki farktan çok daha büyük olduğunu belirten Ekingen, Kıbrıslı Rumların 1800’lü yıllardan beridir kendi dillerinde edebiyat yazdığını söyledi. Ekingen, ağızların yaşamasında büyük etken olan köy yaşamından şehir hayatına geçişin ve Güney Kıbrıs eğitiminde Rumca yerine Yunanca’nın yaygınlaşmasının bu süreci tersine çevirdiğini dile getirdi.

Kıbrıslı Türklerle Kıbrıslı Rumların konuştuğu ağızların benzerliğine dikkat çeken Ekingen, bunun sebebini iki toplumun uzun yıllar boyunca beraber ve karma köylerde yaşamasına bağladı. İki toplumun pek çok ortak İtalyanca, Latince ve Fransızca kelime paylaştığını vurguladı.

UĞURCAN KARŞILI: KIBRIS AĞZI KIBRIS KÜLTÜRÜYLE AYRILMAZ ŞEKİLDE BAĞLIDIR

Kıbrıs ağzını korumanın önemine değinen Karşılı, Kıbrıs ağzının Kıbrıs kültürüyle ayrılmaz şekilde bağlı olduğunu, ağızları koruma çabasının kültürü koruma çabası olduğunu ifade etti. Küresel olarak trendin kültürlerin erimesi olduğuna dikkat çeken Karşılı, geleneksel köy kültüründen çıkan ağızların kimliği anlamada ve tanımada önemli bir rol oynadığını söyledi.

Ekingen ise "Atalarımızın konuştuğu bu ağızdan utanmanın" yanlış olacağını vurgulayarak, adadaki onlarca üniversitenin bu konunun üzerine düşmemesinden üzüntü duyduklarını belirtti.

EKİNGEN: 1-2 EDEBİYATÇIYI BU İŞLERİN ÜZERİNE DÜŞME NOKTASINDA HAREKETE GEÇİRMEK DÜNYAYA ÖNEMLİ KATKI SAĞLAR

“Herkese Kıbrıs ağzını öğretme” gibi bir amaçları olmadığını belirten Ekingen, “En azından 1-2 edebiyatla uğraşan kişiyi bu işlerin üzerine düşme noktasında harekete geçirmek dünyaya önemli bir katkı sağlar” dedi.

Ekingen, ortak kelimelerin toplumlararası bağı güçlendirmede önemli etkisi olduğuna dikkat çekerek, “Gancelli” dediğinde Kıbrıslı Rumların “Anneannem de o kelimeyi kullanıyor” gibi tepkiler verdiğini ve bunun mutlulukla karşılandığını aktardı. Sayfanın apolitik olduğunu vurgulayan Ekingen, araştırma süreçlerinde gördükleri ortak kelimelerin beklediklerinden fazla çıktığını, bunun da Kıbrıslı Rumlara karşı daha ılımlı bakmalarını sağladığını ifade etti.

Karşılı, bu benzerliğin yalnızca kelimelerle sınırlı olmadığını; aynı zamanda gramer ve vurgu yapılarında da görüldüğünü belirtti.

"HER ŞEY BİR TELEFON KONUŞMASIYLA BAŞLADI"

Sitenin kuruluş hikâyesini anlatan Ekingen, her şeyin üç arkadaşın yaptığı bir telefon konuşmasında, üçünün de bilmediği bir Kıbrıs kelimesinin geçmesiyle başladığını söyledi. Kelimenin anlamını internet veya kitaplarda bulamamaları üzerine “Keşke bizim de bir TDK’mız olsa” düşüncesiyle harekete geçtiklerini açıkladı. Karşılı ise pratik, güvenilir ve kolay ulaşılabilir bir sitenin eksikliğini gidermeyi amaçladıklarını, “5 yıl sonra ‘babavuranın' anlamını merak eden birinin aklına Cylingo’nun gelmesini istiyoruz” dedi.

Karşılı, en baştan beri amaçlarının kâr amacı gütmeyen, reklam almayan bir internet sitesi kurmak olduğunu vurguladı. Bu nedenle oluşan giderleri karşılamak için sponsor arayışında olduklarını, sponsorların yalnızca sitenin en altında görüneceğini ve bağışlara da açık olduklarını söyledi.

Ekingen ise sitenin bir mobil uygulamasını da geliştirmek istediklerini ancak şu an maddi imkânlarının buna yetmediğini belirtti.

“Bu kültür ve dil hepimizindir” diyen Ekingen, bu nedenle herkesin hem çalışmaya hem de sahiplenmeye katkı koyması gerektiğini savundu. Sitede reklam istememelerinin sebeplerinden birinin de bu olduğunu ifade etti.