Dünyada nadir görülen tablo: Dana, kuzuyu neden geçti?

Kasaplar Birliği Başkanı Reşit Şenkaya’nın uyarıları doğru çıktı; dana etinin fiyatı kilo başına 1.000–1.100 TL’ye ulaştı.

Seçim sonrası 1.500 TL’ye çıkabileceği öngörülürken, KTEZO Genel Koordinatörü Hürrem Tulga, geçtiğimiz gün Kıbrıs Postası TV’de dana etinin kuzu etinden pahalı hale geldiğini belirtti.

Gerçekten de konuya hâkim üretici kaynakları, bu durumun dünyada nadir görüldüğünü vurguluyor ve Tulga’yı doğruluyor.

Normalde et fiyatlarının dengesi şu şekilde işliyor:

• Kuzu eti, üretim maliyeti daha yüksek olduğu için (daha küçük hayvan, daha kısa süre beslenme, randıman düşük) dana etinden pahalıdır.
• Türkiye’de, Avrupa’da ve dünyanın büyük bölümünde bu denge böyledir: dana eti genellikle kuzu etinden daha ucuzdur.

Örneğin:

• Türkiye’de (2025 başı) kuzu eti kilosu 850–950 TL iken dana eti 700–800 TL bandındaydı.
• AB ülkelerinde ortalama kuzu eti fiyatı, dana etinin %15–30 üzerinde seyrediyor.
• Yani “dana etinin kuzu etini geçmesi” alışıldık bir tablo değil.

Dolayısıyla Hürrem Tulga’nın söylediği “dünyada olmamış bir şey” ifadesi aslında bir abartı, ama altını çizmek istediği nokta doğru:

Kuzey Kıbrıs’ta ekonomik ve yapısal sorunlar nedeniyle et fiyatlarının tersine dönmesi, yani dana etinin kuzu etinden pahalı hale gelmesi çok nadir görülen, anormal bir durum.

TARİHSEL VE KÜRESEL MUKAYESE: ALIŞILMADIK BİR DURUM

Normal şartlarda et piyasalarında kuzu eti, dana etinden pahalı… Bunun nedeni kuzunun daha az yetiştirilmesi, daha kısa sürede kesime gitmesi ve tüketici nezdinde daha özel bir ürün olarak görülmesidir.

Türkiye’de uzun yıllardır kuzu eti, dana etinden %10–20 pahalı seyrediyor.

AB’DE GURME KATEGORİSİNDE

Avrupa Birliği ülkelerinde (özellikle Yunanistan, İspanya, İtalya gibi Akdeniz ülkelerinde) kuzu eti “gourmet” kategorisinde, dana ise daha erişilebilir…

Avrupa’da ortalama fark %25–30 seviyesinde.

ORTADOĞUDA BANT YÜZDE 40

 Ortadoğu ülkelerinde ise kuzu eti tüketimi daha yoğun olduğu için fiyat farkı daha da belirgin.

Suudi Arabistan ve Katar gibi ülkelerde kuzu eti kilosu dana etinden yaklaşık %40 daha pahalı.

KÜRESEL ORTALAMADA SIRADIŞI

KKTC’de ise tablo tersine döndü: 2025 itibarıyla dana eti kilo başına 1.000–1.100 TL iken kuzu eti 950–1.000 TL civarında.

Bu fark, yalnızca Türkiye ve bölge değil, küresel ortalama açısından da sıra dışı bir tablo ortaya koyuyor.

YÜKSELEN MALİYETLER ET PİYASASINI TERSİNE ÇEVİRDİ

Uzmanlar, bu sıra dışı fiyat tablosunun arkasında üç ana neden görüyor: Yem ve enerji maliyetleri: Dana besiciliği uzun süreli ve daha maliyetli; artan yem fiyatları ve elektrik–akaryakıt giderleri dana üreticisini daha fazla etkiledi.

İthalat ve döviz bağımlılığı: KKTC’nin dövizle girdi alması, özellikle yem ithalatında maliyeti ikiye katladı.

Planlama eksikliği: Hayvancılıkta üretim planlamasının olmaması, arz-talep dengesini bozdu.

“DÜNYADA NADİR GÖRÜLEN TABLO”

KTEZO Genel Koordinatörü Hürrem Tulga, bu tabloyu şöyle değerlendirdi:

“Normalde dana eti kuzu etinden ucuz olur. Dünyanın çoğu ülkesinde fiyat farkı kuzunun lehinedir. Dana etinin kuzu etini geçmesi, alışıldık bir şey değildir. Dünyada nadiren görülen bir durumla karşı karşıyayız.”

TÜKETİCİLER NE DİYOR?

Et fiyatlarındaki bu dengesizlik, özellikle dar gelirli aileleri zorluyor. Vatandaşlar, “Kuzu zaten pahalıydı, şimdi dana da yetişilmez oldu. Artık tavuk da lüks olmaya başladı” diyerek tepkilerini dile getiriyor.