Norveç’e Şaşırmamak Gerek!

Geçmişte Wikileaks belgelerinin ve Kıbrıs müzakerelerinin önde gelen isimlerinden olan, günümüzdeki Norveç Dışişleri Bakanı Espen Barth Eide  son günlerde yeniden popüler… Norveç’in Güney Kıbrıs’a (Kıbrıs Cumhuriyeti) silah ambargosunu kaldırılmasından sonra Eide üzerinden çeşitli yorumlar yapıldı…

 Eide’yi vakti zamanında eleştirdiğim için vicdanım rahat, ilgili şahsın müzakere sürecini sonuçlandıramayacağını bununla birlikte kendisinin geçmişine ilişkin siyasal anlamdaki sıkıntıları bir çok kez dile getirmiştim.

Ben bu süreçte Eide’den çok, Norveç ile ilgileniyorum… Eide sonuçta Norveç’te kurulu olan sistemin içerisinde yer alan bir siyasetçi ve birey… Sistemin dışına çıkma konusunda güçlü bir iddiası da yok!

 Norveç’e ve diğer kuzey ülkelerinin dünya siyasetine bakış açılarına ilişkin geçmişte 1-2 kez yazdığımı iyi anımsarım… Özellikle de silah ticaretindeki ve askeri lojistik üretimindeki konumlarına dair!

Norveç’in silah ambargosunu kaldırma kararına açıkçası şaşırmadım, çünkü Norveç yıllardır dünya silah ticaretinde-pazarında önemli bir pozisyona sahip… Bununla birlikte NATO üyesi ülke olarak, Hristodilis’in son yıllarda NATO üyeleriyle ikili ilişkiler üzerinden yakınlaşması ve işbirliğine gitmesi söz konusudur…

Norveç’in başkenti Oslo çeşitli bölgesel-etnik çatışmaların sonlandırılması bağlamında ‘’Barış Görüşmelerine’’ ev sahipliği yapmasına ve Norveç menşeli barış merkezlerinin varlıklarına karşın dünya silah pazarında önemli bir yere sahiptir… Ancak aynı Norveç’in uluslararası silah ticaretinde de göz ardı edilmeyecek bir pozisyonu vardır…

Norveç dünya genelinde en çok silah ihraç eden ülkeler arasında 2024 rakamlarıyla 15. sırada, bununla birlikte son 10 yılda silah ihracatını %187 oranında artırmış…

Norveç’in silah ihracatı yaparken ihracat yaptığı ülkelerin demokrasi karnesine bakmıyor. Öyle ki, Norveç’in en çok silah ihracatı yaptığı ülkelerin başında Katar ve Macaristan gelmektedir. Son yıllarda silahlanmanın en çok arttığı bölgelerden Asya-Pasifik’e yakın olan Avusturalya’da Norveç’ten hatırı sayıda silah temin etmektedir.

Norveç’teki Værnes Hava Üssü ABD tarafından kullanılırken, geçtiğimiz yıl ABD’nin M142 Topçu Roket Sistemlerinin (HIMARS) Norveç’e satışını onaylaması gözden kaçmıyor.  Son dönemde silahlanmanın büyük oranda arttığı Avrupa kıtasında Norveç de NATO üyesi bir ülke olarak bu süreçte yerini alıyor.

Kıbrıs konusunda ve özellikle Güney Kıbrıs’ın silahlanma noktasında attığı adımlara bakarken hem bölgemizde hem de küresel düzeyde ilişkilerin nasıl şekillendiğine bakarak yorum yapmakta yarar olduğunu düşünüyorum.

Sonuç olarak Norveç'in Güney Kıbrıs’a (Kıbrıs Cumhuriyeti) ambargoyu kaldırması yukarıda da bahsettiğim üzere Norveç’in dış politika kimliğine ve Hristotilidis’in NATO üyeleriyle ikili ilişkiler üzerinden yakınlaşma sürecine bakılarak değerlendirilmelidir. Bu değerlendirme yapılırken de bölgesel ve küresel aktörlerin özel enerji ve ekonomi-politiği çerçevesinde  beklentilerini ve yönelimlerini göz ardı etmemekte yarar vardır.